عصر غزنوی در ادبیات پارسی به لحاظ رونق شعر مدحی و درباری نقطه عطفی بشمار میرود. مجموعه شعر مدحی این دوره که حاصل ذوق ادبی شاعران بسیاری است، بیانگر جهان بینیها و اندیشه های فلسفی و فکری آنها است. ازین رو واکاوی درونمایه های شعر مدحی در عصر غزنوی میتواند در بازشناخت روحیات و افکار و عقاید شاعران آن دوره سودمند باشد.در این پژوهش کوشش شده است تا شعر سه تن از شاعران برجسته عصر غزنوی که در شعر مدحی دارای سبک و تشخص بوده اند- یعنی: فرخی سیستانی، عنصری بلخی و منوچهری دامغانی- از نظرگاه مولفه های فکری و محتوایی بررسی و وجوه تشابه و افتراق آنان نشان داده شود.پرسش بنیادین در این جستار، واکاوی مولفه های فکری مطرح شده در شعر مدحی عصر غزنوی است. از یک چشم انداز کلی میتوان گفت شاعران مدیحه سرای این عصر میکوشند در دایره ای محدود و تکرار شونده از واژگان و تصاویر، ممدوح را تعالی بخشند که در برخی موارد اغراق و مبالغه، باورپذیری ممدوحان را دشوار میکند.

این مقاله با نگاهی سبک شناسانه به بررسی مهمترین خصوصیات زبانی و فکری روزنامه اختر میپردازد. روزنامه اختر به گواه پژوهشگران حوزه تاریخ و روزنامه نگاری ایران مانند محمد علی تربیت، یحیی دولت آبادی، احمد کسروی، ناصرالدین پروین و ادوارد براون، یکی از موثرترین و بانفوذترین روزنامه های عصر قاجار است که به عنوان نخستین روزنامه منظم فارسی زبان خارج از ایران در خاک عثمانی منتشر میشد. در پاسخ به سوال اصلی پژوهش که همانا یافتن مهمترین ویژگیهای زبانی و فکری روزنامه اختر است و به عنوان خلاصه پژوهشهایی که این مقاله حاصل آن است، میتوان گفت مهمترین ویژگی زبانی «اختر» سهم پررنگ آن در وارد کردن لغات غیر فارسی- عمدتا ترکی، فرانسوی و انگلیسی - به خصوص لغات مربوط به سیاست و قانون و مجلس، به گستره نثر فارسی است؛ و بارزترین خصوصیت فکریش، ترویج اندیشه های روشنفکران از وطن رانده شده ایرانی در زمینه آزادی خواهی، عدالت طلبی و قانون مداری است. پرداختن مستمر به ارزش و اهمیت «زن» و نقش مهم او در پیشرفت و تعالی جامعه و خانواده نیز از اهم مطالب این روزنامه است.

شعر حزین لاهیجی، تابلویی را ماند که در آن خورشید مفاهیم عرفانی، برگلشن آراسته به گلهای هنری، به روشنی و سادگی می تابد و در ذهن، شور و عشق سبک عراقی را در جامه آرایشهای سخنوری به شیوه هنری و با سادگی به سبک خراسانی تداعی می کند. بدین سبب، نقش تعدیل کننده سبک هندی را دارد که در بردارنده عناصر ادبی این سبک و نهضت بازگشت ادبی است. در این نوشته برای اثبات این معنا برخی از مهمترین ویژگیهای ادبی و محتوای غزلیات حزین همچون: تمثیل، تشخیص، تناقض نمایی، سنتهای ادبی و عشق و عرفان و آزادگی و ... با آوردن نمونه هایی، بیان گردیده و در ضمن به سبب اشتراک اندیشه های عرفانی، مقایسه ای میان شعر او با اشعال بیدل دهلوی، انجام گرفته است.

زمینه و هدف بیدل دهلوی، شاعر و عارف فارسی زبان سبک هندی و پرورش یافته در شبه قاره هند است. او نگاه و زبانی ویژه به موضوعات گوناگون دارد. هدف در این مقاله بررسی سبک و سطح فکری اوست و بر آن است ویژگیهای بارز سبک فکری بیدل درباره انسان کامل را واکاوی کند و دریابد که نگرش او تحت تاثیر عرفان اسلامی است یا عرفان هندی و تفاوت دیدگاه او و عرفان هندی در تبیین انسان کامل در چیست؟ روش در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه ای، شعر و اندیشه بیدل از دیدگاه سب شناسی فکری بررسی و چهار محور اصلی اندیشه بیدل که عبارتند از: انسان شناسی، انسان علت آفرینش، حقیقت محمدیه، کمال انسان و عرفان هندی بیان میگردد. یافته ها بیدل دهلوی با آنکه پرورش یافته سرزمین هند و متاثر از عرفان و فلسفه هندوان است، با نگاه عرفان اسلامی به تعریفی جامع و کامل از انسان و ویژگیهای او میپردازد و در این باره از افکار ابن عربی تاثیر پذیرفته است. انسان کامل بیدل با انسان کمال یافته عرفان هندی که از دیدگاه بودا، هدف نهایی اش رسیدن به نیروانا (سکوت و خاموشی) و مقام «آرهات» یا (انسان کامل) است و یا از منظر یوگا که هدفش رسیدن به مقام «زنده آزادی» است، تفاوت دارد. انسان کامل بیدل آیینه تمام نمای خداوند، خلاصه اعیان و زبده آفاق، یعنی پیامبر اسلام (ص) است. بیدل هدف از آفرینش را وجود مقدس حضرت محمد (ص) میداند. نتیجه گیری یکی از درونمایه های اصلی در سطح فکری بیدل، نظریه انسان کامل است. در اندیشه بیدل، انسان موجودی کمالگراست که میتواند با معرفت نفس و حق مراتب کمال را بپیماید که در این سیروسلوک مراحل خودشناسی، مرگ ارادی و تسلط بر نفس، جود وکرم، صبر، توکل و تسلیم و رضا نقش ویژه ای در رسیدن انسان به کمال دارند. بیدل در سرزمین هند و در بطن اندیشه های فلسفی و مکتبهای عرفانی هند پرورش یافته است. در این فضای جغرافیایی آبشخور اندیشه های او علاوه بر منابع اسلامی، متون اوپانیشاد و عرفانهای هندی بوده است، لیکن نظریه او درمورد انسان کامل، تفکری اسلامی و ابن عربی وار است.

محیط کنونی دانشگاهها عرصه تولید دانش و اطلاعات جدید است. چنانچه این راهبرد بر پایه ویژگیهای شخصیتی کارکنان صورت گیرد، پیشرفت و توسعه مضاعف خواهد شد. هدف از این پژوهش شناسایی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و هوش سازمانی با مدیریت سرمایه فکری در دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال تحصیلی 91-1390 بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان غیر عضو هیات علمی به تعداد 294 نفر بود و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 167 آزمودنی تعیین شد. برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامه ویژگیهای شخصیتی NEO-FFI، هوش سازمانی آلبرخت و مدیریت سرمایه فکری بونتیس، پیکه و همکاران استفاده شد. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از روایی محتوایی و برای سنجش میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده و به ترتیب 0.82، 0.97 و 0.92 برآورد شد. داده ها با استفاده از آزمون t تک متغیره، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که وضعیت ویژگیهای شخصیتی کارکنان در سطح متوسط و وضعیت هوش سازمانی و مدیریت سرمایه فکری آنان بالاتر از سطح متوسط است. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین ویژگیهای شخصیتی و هوش سازمانی با مدیریت سرمایه فکری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه بیانگر آن است که از بین مولفه های ویژگیهای شخصیتی، مولفه وظیفه شناسی و از بین ابعاد هوش سازمانی، مولفه کاربرد دانش بیشترین تاثیر را در پیش بینی مدیریت سرمایه فکری دارند.

عماد خراسانی یکی از شاعران گمنام معاصر است که متاسفانه تاکنون درمورد وی تحقیق مناسب و درخوری انجام نشده است. نیمی از اشعار او را غزلیات تشکیل می دهد که در جلد اول دیوانش آمده است. وی در غزلسرایی دنباله رو شاعران غزلسرای گذشته به ویژه سعدی و حافظ است. غزلیاتش عاشقانه است و کمتر از مضامین فلسفی و اجتماعی بهره دارد. اما در جلد دوم دیوان (قالبهای دیگر) به مضامین اجتماعی و انتقادی روی آورده است. در این مقاله که به روش کتابخانه ای انجام شده است، ویژگیهای سبکی اشعار وی، در سه سطح فکری، زبانی و ادبی بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در سراسر اشعار خصوصا غزلیات او اوزان شاد، همراه با اوزان غمگین و سنگین در خلق فضاهای غنایی مناسب موضوع کاملا موثر عمل می کنند. زبان عماد در اشعارش ساده و روان وقابل فهم است و از تصنع و پیچیدگی به دور است. به کارگیری واژگان در معنای کهن و استفاده از افعال قدیمی، خصوصا در غزلیاتش چشم گیر است. در دیگر قالبها (جلد دوم) از واژگان عامیانه و امروزی استفاده کرده است. عماد برخی از ویزگیهای نحوی سبک خراسانی را با بسامدی بالا استفاده می کند مانند: جابه جایی ارکان جمله، جهش ضمیر و. . از نظر ویژگیهای ادبی نیز تشبیه و استعاره بسامد فراوانی در اشعار وی دارد. استعارات اشعار وی نیز عموما کلیشه ای و قریب هستند و کنایات فعلی و ایما نیز بسامد بیشتری نسبت به دیگر کنایات دارد. تلمیح و ایهام نیز در میان صنایع بدیعی بسامد بیشتری نسبت به دیگر صنایع بدیعی دارند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سوال اصلی پژوهش حاضر اینست که بین ساقینامه ها و رباعیات خیام به لحاظ فکری و سبک زبانی چه شباهتها و تفاوتهایی وجود دارد؟ در این جستار به بررسی یکصد و نوزده ساقینامه موجود در تذکره های میخانه و پیمانه با هدف چند و چون انطباق پذیری آنها با مضامین رباعیات خیام نیشابوری پرداخته شده است.پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و به شیوه تحلیل محتوا انجام گرفته است.نتیجه بیانگر اینست که اندیشه هایی چون اغتنام فرصت، مرگ اندیشی، حیرت، شکوه از روزگار و موارد دیگری از این دست از موتیفهای مشترک رباعیات خیام و ساقینامه هاست، با این تفاوت که این موارد در رباعیات خیام رنگ فلسفی بخود گرفته و بدلیل محدودیت قالب، بصورت موجز بیان شده اند، اما در ساقینامه ها گاه رنگ عرفانی یا عاشقانه بخود گرفته و بدلیل ویژگی قالب آنها (مثنوی) میدان وسیعتری برای جولان یافته اند. علاوه بر این، پدیدآورندگان این نوع ادبی اغلب با انتساب نابسامانیهای اجتماعی به روزگار سفله نواز، اعتراض خود را در پوشش می و مستی و اصطلاحات مربوط به آنها، اظهار کرده اند.

هدف پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های کارآمدی نظام ولایی در منظومه فکری حضرت آیت­ الله خامنه ای یا تأکید بر فطرت انسان ها است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که مؤلفه ­های کارآمدی نظام ولایی در منظومه فکری حضرت آیت الله خامنه­ ای چیست و آیا این مؤلفه ها با فطرت انسان­ ها سازگاری دارد؟ همچنین پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که شکل گیری و پایه ریزی انقلاب اسلامی و همچنین اندیشه های حضرت ایشان بر مبنای اعتقادات و باورهای دینی و فطری بوده بدیهی است این مؤلفه ها و شاخص ها هم بر مبنای الگوی اسلامی استوار است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ازآنجاکه ابتناء نظام جمهوری اسلامی بر  نظریه حکومت اسلامی در عصر غیبت و بر پایه مردم سالاری دینی بوده  بر اساس این نظریه،  مشروعیت نظام مردم سالاری دینی  بر سه اصل صلاحیت­ های دینی؛  رضایت و انتخاب مردم استوار است برای رسیدن به اهداف، باید در مرحله نظر و عمل به عنوان یک نظام کارآمد تلقی شود؛ لذا در منظومه فکری رهبری انقلاب اسلامی نیز اصل کارآمدی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

سید طاهر آتشی شیرازی، شاعر توانای سده نهم و دهم است که در پهنه تاریخ ادبیات فارسی تاکنون شرح حالی برایش ثبت نشده است. دانسته های ما از وی در این حد است که این نانوای شیرازی در سال 810 ه.ق. زنده بوده و با شاعری هم پیشه و در عین حال گمنامتر از خود به نام صبوحی شیرازی معاصر بوده و همدیگر را هجو کرده اند. دیوان اشعاری در قالب قصیده حاوی 4292 بیت دارد که خود آن را «ولایت نامه» مینا مد. غیر از دو قصیده اش که درباره مصنوعات الهی و واجبات است، قصاید دیگرش در مدح و منقبت معصومین (ع) و بویژه امیر مومنان (ع) و بیان معجزات و جنگاوریهای ایشان است. آتشی مانند دیگر معاصرانش شاعری پیرو است ؛اما از نظر سبک شعری در سه سطح زبانی، ادبی و فکری توانمندیهایی از خود نشان داده که میتواند در زمره شاعران شایسته فارسی پرداز قرار گیرد. کهن گرائیهای لغوی و دستوری و استفاده از شگردهای ادبی بویژه تصاویر تشبیهی و استعاری از ویژگیهای چشمگیر سبک اوست که او را سرآمد همعصران خود نموده و نگارنده را بر آن داشته تا در این مقاله ضمن معرفی شاعر با پژوهش در شعر وی که هنوز به چاپ هم نرسیده است به کشف مختصات سبکی وی در سه سطح زبانی، فکری و ادبی بپردازد تا شایستگیهای وی را آشکار سازد.